Het is algemeen bekend: slaap is erg belangrijk voor je gezondheid en is essentieel in de ontwikkeling van jonge kinderen. Het is daarom ook vervelend als je kind opeens moeite heeft met slapen. Slaapregressie komt veel voor bij baby’s en jonge kinderen en kan een uitdaging zijn voor ouders.

Maar wat is het precies? Waarom komt het voor en welke leeftijdsfasen hebben hiermee te maken? In dit artikel geven we onder andere antwoord op deze vragen en bespreken we de tekenen hoe je slaapregressie herkent, hoelang een slaapregressie meestal duurt en wanneer het stopt.

Er zijn verschillende tips hoe je als ouder het best om kunt gaan met slaapregressie en hoe je slaapregressies kunt verminderen en langzamerhand weer een gezond slaapritme kunt ontwikkelen.

Ben je een ouder die net nieuw is met het fenomeen of heb je al vaker te maken gehad met een slaapregressie? We bespreken belangrijke inzichten en helpen je om beter te begrijpen wat een slaapregressie is en hoe je ermee om kunt gaan.

Wat is slaapregressie

Een slaapregressie is een periode waarin je kind of baby slechter slaapt. Een slaapregressie kan elk kind overkomen en kan zich voordoen op verschillende leeftijden, maar komt vaak rond de 4 maanden, 6 maanden, 8-10 maanden en 12 maanden voor. Ook baby’s die altijd als een roosje hebben geslapen kunnen last krijgen van een slaapregressie. Over het algemeen duren deze periodes twee tot zes weken, maar dit kan sterk afwijken per kind.

Tijdens deze periodes wordt je kind vaker wakker in de nacht en kan vervolgens moeilijk in slaap komen. Ook kan het zo zijn dat de dutjes overdag bijvoorbeeld korter worden. Dit kan leiden tot stemmingswisselingen, meer huilen en prikkelbaarheid, zowel bij kind als ouder. Slaapregressies worden vaak geassocieerd met periodes dat kinderen grote stappen maken en belangrijke ontwikkelingsmijlpalen bereiken, zoals kruipen en leren lopen.

Hoewel slaapregressies voornamelijk in verband worden gebracht met baby’s en jonge kinderen kunnen slaapregressies ook voorkomen bij volwassenen, als gevolg van stress, ziekte of andere drastische veranderingen in de omgeving. Bij volwassen wordt het daarentegen vaker aangeduid als verstoring van slaapcyclus of slaapstoornis.

Wat is de oorzaak van slaapregressie?

De oorzaak van slaapregressie is niet helemaal duidelijk. Vaak wordt slaapregressie in verband gebracht met ontwikkelingsmijlpalen of bijvoorbeeld veranderingen in de slaapbehoefte van het kind. Dit heeft te maken met de hersenen die zich focussen op het leren van nieuwe vaardigheden. De ontwikkeling gaat in de nacht gewoon verder en alle informatie moet in de nacht een plekje weten te vinden. Hierdoor is het zenuwstelsel actiever en slaapt je kind lichter.

Tijdens de eerste maanden van het level is een baby bezig met het ontwikkelingen van een biologische klok en het ontwikkelingen van een goede slaapcyclus. De slaapbehoeften en slaappatronen van je baby veranderen naarmate ze ouder worden wat kan leiden tot slaapregressie.

Enkele voorbeelden van invloedrijken ontwikkelingen die kunnen leiden tot slaapregressie zijn:

  • Leren omrollen en leren lopen: de baby is meer actief en beweegt veel meer tijdens de dag, waardoor hij of zij ’s nachts meer wakker kan worden.
  • Taalontwikkeling: Baby’s beginnen meer te brabbelen en geluiden te maken.
  • Groeispurts: tijdens een groeispurt kan een kind meer honger hebben en meer voeding nodig hebben, waardoor hij of zij vaker wakker kan worden gedurende de nacht.
  • Veranderingen in routine: zoals het beginnen op de kinderopvang of het veranderen van het dagelijkse schema, kunnen ook slaapregressie veroorzaken.
  • Doorkomende tandjes: het doorkomen van tandjes is niet altijd fijn voor kindjes, ook dit kan leiden tot slaapregressie.

In welke leeftijdsfasen komt slaapregressie voor?

Slaapregressie komt het meest voor bij baby’s en jonge kinderen, maar kan zich voordoen op elke leeftijd. Enkele leeftijden waarbij een slaapregressie vaak voorkomt zijn:

  • 4 maanden: Een slaapregressie begint vaak bij 4 maanden, dit is voor veel baby’s ook de heftigste. Baby’s hebben leren tijdens deze fase hoe ze moeten omrollen, hebben moeite met in slaap vallen en worden vaak wakker ‘s nachts. Dit komt omdat de slaapcyclus permanent verandert. Je kind maakt kennis met diepe slaap en daar moeten ze vaak even aan wennen.
  • 6 maanden: rond 6 maanden beginnen baby’s vaak te kruipen, dit kan leiden tot een verandering in slaappatroon. (1)
  • 8-10 maanden: tijdens deze fase kunnen baby’s meer last hebben van angsten, zoals verlatingsangst, en kunnen ze ’s nachts vaker wakker worden. Ook doen ze over het algemeen minder slaapjes overdag dan voorheen en maakt de motorische ontwikkeling grote sprongen.
  • 12 maanden: op deze leeftijd beginnen baby’s vaak te lopen, wat opnieuw een nieuwe vaardigheid is en daarmee de hersenen bezighoudt. Maar ook de taalontwikkeling staat tijdens deze fase centraal.
  • 24 maanden: wanneer je kind 24 maanden oud is, 2 jaar, kan je merken dat de zogenoemde peuterpuberteit begint. Peuters worden zich steeds bewuster en laten dit ook merken. Vandaar ook het bekende fenomeen “Twee is Nee” fase. Kinderen weigeren bijvoorbeeld middagdutjes te doen en in de avond naar bed te gaan.

Slaapregressie kan daarentegen ook voorkomen bij oudere kinderen en volwassenen. Dit is vaak het gevolg van drastische veranderingen in de omgeving.

Hoe herken je een slaapregressie?

slaapregressie oorzaak

Het herkennen van een slaapregressie kan lastig zijn omdat de reacties sterk uiteenlopen. Een slaapregressie kan zich uiten in verschillende kenmerken, zoals:

  • Je baby wordt vaker wakker gedurende de nacht en heeft moeite om weer in slaap te vallen
  • Je baby wordt extra vroeg wakker in de ochtend
  • Je baby doet kortere dutjes of helemaal geen dutjes overdag
  • Je baby doet juist extra lange dutjes van 3 uur of langer
  • Kinderen kunnen meer huilen dan gewoonlijk voordat ze naar bed gaan
  • Kinderen kunnen minder trek hebben
  • Kinderen kunnen uit bed komen in de nacht en bijvoorbeeld proberen bij ouders in bed te kruipen
  • Kinderen kunnen veel last hebben van verlatingsangst
  • Ook kunnen kinderen andere veranderingen in hun slaapritme vertonen, bijvoorbeeld eerder wakker worden of later gaan slapen

Bij volwassenen kunnen deze symptomen vergelijkbaar zijn, zoals moeilijk in slaap komen en wakker worden gedurende de nacht. Daarnaast kunnen volwassen ook meer prikkelbaar, vermoeid en slaperig zijn overdag.

Hoe lang duurt de slaapregressie en wanneer stopt het

Hoelang duurt een slaapregressie nou eigenlijk? Dit verschilt per kind en is afhankelijk van individuele omstandigheden en oorzaken van de regressie. Over het algemeen kan een slaapregressie enkele weken tot soms zelfs maanden duren.

Een slaapregressie ontstaat wanneer je kind nieuwe vaardigheden leert en zich aan het ontwikkelen is, hoe snel dit gaat, verschilt per kind.

Daarom verschilt de periode van een slaapregressie aanzienlijk. Maar ook hoe je er als ouder er mee omgaat kan invloed hebben op de lengte van de periode. Dit kan bijvoorbeeld komen door verandering van leefomgeving of juist meer aandacht geven in de nachten dan voorheen.

Het is belangrijk om geduld te hebben en te onthouden dat een slaapregressie tijdelijk is. Na deze periode zal het slaappatroon van je kind zich normaal herstellen.

Wat kun je tegen slaapregressie doen?

Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om slaapregressie te verbeteren en eventueel te verkorten:

  • Een consistent schema: een vast slaapschema kan helpen om het ritme te reguleren. Zorg ervoor dat je kind op een vaste tijd gaat slapen en wakker wordt.
  • Een rustige slaapomgeving: een rustige, donkere en koele slaapomgeving met weinig lawaai en weinig andere stimulatie kan helpen om je kind beter te laten slapen. Je kunt ook overwegen om bijvoorbeeld het matras te vervangen, een ander kussen te proberen of om het bedje te verplaatsen.
  • Extra liefde: het is belangrijk om troost en geruststelling te geven als je kind in de nacht wakker wordt. Geef je kind een veilig gevoel en laat merken dat je er bent.
  • Stimuleer goede slaapgewoonten: rustige activiteiten zoals een boekje lezen of ontspanningsoefeningen voor het slapengaan kunnen ook helpen.
  • Doorzetten: daarnaast is het belangrijk dat als je kind weigert te slapen tussen de middag je probeert door te zetten. Probeer je peuter in bed te leggen zonder te zeggen dat hij ‘moet’ slapen, dit werkt vaak averechts. Als je aangeeft dat je peuter lekker kan liggen en rusten vallen ze uiteindelijk toch vanzelf in slaap.

Het is daarnaast belangrijk om te onthouden dat je baby er niks aan kan doen. Je baby maakt juist grote mentale sprongen en leert veel nieuwe vaardigheden. Door hier bewust aan te denken is het soms makkelijker doorzetten.

Veelgestelde vragen

Een slaapregressie bij je baby kan zich uiten in verschillende symptomen, zoals korte dutjes en slaapjes overdag, gedurende de nachten slecht slapen en vaak wakker worden, moeilijker in slaap vallen en veranderingen in humeur en gedrag. Dit komt door mentale sprongetjes waarbij het gaat om mentale ontwikkeling van je kind. Tijdens deze sprongetjes kan je kind moeizamer gaan slapen.

Het kan zijn dat je baby opeens in een slaapregressie beland. Ieder kind ontwikkelt zich op zijn of haar eigen tempo. De duur van een slaapregressie kan daarom variëren van enkele weken tot enkele maanden.

Het kan erg vervelend zijn als je kindje slechter slaapt en een slaapregressie doormaakt. Er zijn verschillende tips die je helpen om door een periode van slaapregressie heen te gaan. Om een slaapregressie te verminderen kan je als ouder een rustige slaapomgeving creëren, een vast slaapschema aanhouden en een vast ritme creëren, en goede slaapgewoonten aanleren, zoals een boekje lezen. Reageer ook op slaapsignalen, zoals in hun ogen wrijven, en leg je kind dan in bed.

Er zijn verschillende slaapregressies bij kinderen. Je hebt de slaapregressie van 4 maanden, de 8-10 maanden slaapregressie en de 18 maanden slaapregressie. Elke slaapregressie heeft te maken met belangrijke groeisprongen en verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen.  

Ja, slaapregressie is normaal en hoort er helaas bij. Het is een normaal onderdeel van de ontwikkeling van je kind en kan daarom ook op verschillende leeftijden voorkomen. 

Slaapregressie kan soms een teken zijn van een onderliggend medisch probleem, zoals oorontstekingen of reflux. Als het slaapgedrag erger wordt en extreem lang blijft aanhouden is het belangrijk om een kinderarts te raadplegen.

Bronnen

  1. How To Survive The 6-Month Sleep Regression. Gevonden op 12 April 2023:
    https://thewell.northwell.edu/parenting/6-month-sleep-regression

Robert-Jan is een slaapcoach met kennis van wat het betekent om te worstelen met slaap. Hij heeft het afgelopen jaar slaapproducten onderzocht en getest, waaronder matrassen, natuurlijke slaapmiddelen en beddengoed. Als iemand met zelf een slaapprobleem wil hij zijn ervaringen overbrengen aan iedereen die worstelt met het krijgen van voldoende rust. Zijn expertise ligt in het creëren van informatieve, betrouwbare en nuttige informatie. Als hij geen slaapproducten aan het onderzoeken is, brengt hij graag zijn tijd door met zijn gezin.