Heb je ook wel eens dat je wakker wordt in het midden van de nacht, en je je realiseert dat je niet kunt bewegen of praten? Dat heet slaapverlamming (slaapparalyse). Je ligt in bed, bewust van je omgeving, maar je hebt het gevoel alsof je volledig verlamd bent.
Slaapverlamming is een slaapstoornis die voorkomt in je remslaap (rapid eye movement). Je lichaam maakt dan de normale overgang van de diepe slaap naar de waaktoestand niet goed door waardoor je spieren tijdelijk verlamd blijven.
Hoewel het geen fysieke schade aan je lichaam veroorzaakt, kan het wel gepaard gaan met angstige gevoelens of hallucinaties.
Om de symptomen te voorkomen of verminderen is het belangrijk om te begrijpen wat slaapverlamming precies is en wat de oorzaken en gevolgen zijn. Zo verbeter je snel weer je slaapkwaliteit zodat je weer met een fijn gevoel gaat slapen.
Wanneer komt slaapverlamming voor?
Slaapverlamming is een slaapstoornis waarbij je tijdelijk niet in staat bent om te bewegen of praten als je wakker wordt tijdens de slaapfase waarin je meestal in een diepe slaap of Rem-slaap bent.
Ook komt het vaker voor bij mensen die op hun rug slapen. Deze slaapverlamming duurt meestal een paar seconden tot enkele minuten en kan gepaard gaan met angst en een slechte nachtrust.
Tijdens de rem slaap zijn je hersenen het meest actief terwijl je lichaam volledig ontspannen is. In deze fase worden dromen vaak als levendig en intens ervaren. In je slaap wordt dan je lichaam verlamt om te voorkomen dat je fysiek reageert op wat er in je dromen gebeurt.
Tijdens een slaapverlamming blijft je lichaam verlamd, zelfs als je wakker wordt en bewust bent van je omgeving.
Wat is de oorzaak van slaapverlamming?
De exacte onderliggende oorzaak van slaapverlamming is nog niet volledig begrepen, maar het wordt geassocieerd met een verandering in je slaapcyclus en de hersenactiviteit. Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van slaapverlamming.
- Slaapstoornissen: Het probleem doet zich vaak voor in combinatie met andere slaapstoornissen zoals slaapapneu, narcolepsie of rustelozebenensyndroom of met bepaalde medicatie.
- Stress en angst zijn mogelijke oorzaken van spierverlamming. Deze emoties zorgen voor veranderingen in je hersenactiviteit die je slaapcyclus verstoren.
- Verstoring van je slaapcyclus als gevolg van een onregelmatig slaapritme, een jetlag of het werken van nachtdiensten.
- Alcohol- of drugsgebruik: Alcohol en drugs zijn stimulerende middelen die ook kunnen zorgen dat je spieren verlamd raken.
Het is belangrijk om te benadrukken dat niet iedereen als gevolg van deze oorzaken spierverlamming ervaart. Veel mensen ervaren bijvoorbeeld tijdelijke spierverlamming als gevolg van slaapdeprivatie of stress, zonder dat er sprake is van een onderliggende slaapstoornis.
Wat zijn de symptomen van slaapverlamming?
Slaapverlamming wordt ook wel slaap paralyse genoemd en komt op verschillende manieren tot uiting. Hoe de symptomen zich uiten is bij iedereen verschillend. Als je vermoedt dat je last hebt van slaapverlamming is het belangrijk om contact op te nemen met een arts.
- Niet kunnen bewegen. Tijdens slaapverlamming zijn je spieren verlamd en heb je het gevoel alsof je niet kunt bewegen, zelfs als je het probeert. Dit geeft een gevoel van beklemming en alsof er iets zwaars op je borst zit.
- Onvermogen om te praten. Niet kunnen praten is iets wat ook vaak gepaard gaat met de verlamming. Je bent niet in staat om te praten of te schreeuwen, ook al wil je dit wel.
- Hallucinaties. Sommige mensen ervaren hallucinaties zoals het zien van schimmen, buitenaardse wezens of het horen van stemmen. Ondanks dat je in slaap valt, ben je je compleet bewust van je omgeving.
- Angstgevoelens. In het ergste geval gaat verlamming soms gepaard met angst, paniek en paranoia. Dit komt vaak voor uit het feit dat je niet kunt bewegen of praten.
- Verstoring van je slaap. Als je hier vaak last van hebt, verstoort het je slaapkwaliteit. Hierdoor ben je overdag vaak moe, ben je minder energiek en ben je minder geconcentreerd.
- Psychologische gevolgen. Langdurige problemen van slaapverlamming kunnen leiden tot psychologische problemen zoals depressie en angststoornissen.
Wat gebeurt er tijdens slaapverlamming?
Tijdens slaapverlamming ben je bij bewustzijn, maar is het niet mogelijk om te bewegen of te praten. Dit komt omdat je lichaam tijdens de rem-slaap (rapid eye movement) in een soort verlammingstoestand verkeert om te voorkomen dat je fysiek meebeweegt met je dromen.
Bij slaapverlamming blijft deze toestand aanhouden terwijl je al bij bewustzijn bent, dit kan een paar seconden tot enkele minuten aanhouden. Je hersens geven dan dus het seintje af dat je lichaam nog in de verlamming moet blijven, terwijl je eigenlijk alweer wakker bent.
Dit gevoel kan heel beangstigend zijn omdat je in een soort limbo tussen een droom en de werkelijkheid verkeerd.
Is slaapverlamming gevaarlijk?
Slaapverlamming is meestal niet gevaarlijk en gaat in de meeste gevallen vanzelf over. Het kan wel heel beangstigend zijn en leiden tot vermoeidheid en slechte concentratie overdag.
In zeldzame gevallen gaat het gepaard met andere slaapstoornissen die wel gevaarlijk kunnen zijn als ze niet worden behandeld. Daarom is het belangrijk om contact op te nemen met een arts als je regelmatig last hebt van slaapverlamming, of als je denkt dat er sprake is van een onderliggende slaapstoornis.
Soms schrijft de arts dan medicatie voor om de slaapverlamming te behandelen, of word je doorverwezen naar een slaapspecialist voor verder onderzoek.
Wat kan ik doen aan slaapverlamming?
Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om de kwaal te voorkomen of te verminderen.
- Verander je slaaphouding. Als je vaak op je rug slaapt, heb je een verhoogde kans op slaapverlamming. Het kan daarom helpen om op een andere positie zoals je zij te gaan slapen.
- Verminder stress vlak voor het slapen gaan. Een eenvoudige manier om dit te doen is meditatie of yoga.
- Een gezonde levensstijl draagt bij aan een goede nachtrust. Vermijd stimulerende middelen zoals cafeïne en alcohol. Daarnaast is veel bewegen en gezonde en evenwichtige voeding ook een goede manier om je slaapkwaliteit te verbeteren.
- Reguleer je slaapcyclus. Zorg dat je elke nacht genoeg slaapt en op regelmatige tijden naar bed gaat en wakker wordt. Een wisselend slaapschema kan een oorzaak zijn van slaapverlamming. Het hebben van een ritme verbetert je slaapkwaliteit en kan de symptomen van slaapverlamming verminderen.
Hoe kom ik sneller uit een slaapparalyse?
Meestal gaat een slaapverlamming binnen enkele minuten weer over. Omdat het kan voelen als een eeuwigheid zijn er een paar manieren waarop je de verlamming sneller over kunt laten gaan.
- Focus op het bewegen van een bepaald lichaamsdeel. Probeer dus niet in een keer te praten en bewegen tegelijk, maar richt je op een specifieke vinger of teen.
- Let op je ademhaling. Probeer rustig en langzaam te ademen. Hierdoor voorkomt je paniek en onderdruk je angst gevoelens.
Iedereen ervaart slaapverlamming op een andere manier. Het is daarom belangrijk om uit te testen wat precies voor jou werkt.
Veelgestelde vragen
