Slapen, we doen het allemaal. Iedere dag weer gaan we naar bed om in zeven tot acht uur tot rust te komen en te herstellen van de vermoeidheid van de vorige dag.

Ongeveer een derde deel van ons leven brengen we slapend door. Tijd waarin we niet doorhebben wat er om ons heen afspeelt, maar wel tijd die zo belangrijk is om als mens goed en gezond te functioneren. Het is de tijd waarin we dromen, maar die je meestal niet zal herinneren als je ontwaakt.

Maar wat is slaap? Hoe vallen we in slaap en welke slaapfasen doorloop je tijdens het slapen. Wanneer spreek je van een goede slaap en hoeveel slaap heeft een mens gemiddeld nodig. Onderstaand artikel geeft antwoorden op deze vragen, waardoor je meer te weten komt over de vraag “wat is slapen”.

Wat is slaap nu precies?

Slaap is het tegenovergestelde van wakker zijn. Omdat we onze nachtrust niet bewust meemaken, lijkt het op een periode waarin je bewustzijn verlaagd is en er niets met je gebeurd. Een verlaagd bewustzijn betekend wel dat deze, in tegenstelling tot een coma, wel aanwezig is.

Als de wekker gaat, dan zul je hierdoor ontwaken. Lichamelijk gezien zijn er tijdens de slaap veranderingen waarneembaar. Je spieren zijn ontspannen, je hartslag gaat omlaag en je lichaamstemperatuur daalt.

Tijdens het slapen herstellen je spieren van inspanningen van de vorige dag, komt je hormoonspiegel op peil krijgt je immuunsysteem een positieve boost. Meet je de activiteit van de hersenen, dan zie je dat tijdens de slaap een hoge hersenactiviteit.

Vooral als je te weinig of onrustig slaapt, komt het belang van een goede nachtrust naar boven. Je concentratie zal naar beneden gaan, je krijgt moeite om gebeurtenissen te onthouden of herinneringen vanuit je geheugen op te roepen. Ook je reactiesnelheid en gevoel voor tijd neemt bij slaaptekort af. Je voelt je minder energiek, je komt minder snel in actie en reageert sneller geïrriteerd of impulsief op anderen. Als je lange tijd niet goed slaapt, geeft dat extra stress en ben je vatbaarder voor infecties en ziekten.

Wat gebeurt er tijdens de slaap?

Hoe moe je in de avond kan zijn, na een goede nachtrust voel je jezelf als herboren. Wat gebeurt er allemaal tijdens het slapen waardoor je in de ochtend fris en energiek aan de nieuwe dag begint.

slapen in bed

In de avond voel je de vermoeidheid opkomen, waardoor je naar bed gaat. Vanaf dat moment vertragen je fysieke processen. Normaal slaat je hart in rust tussen de 60 en 100 keer per minuut. Tijdens de nacht zakt dit aantal naar 40 tot 50 keer per minuut. Je ademhaling zal vertragen en je bloeddruk zakt.

Je spieren krijgen tijdens het slapen meer bloed aangevoerd. Ongeveer 40% van het bloed dat normaal naar je hersenen gaat, zal naar de spieren gaan, waardoor ze beter herstellen. Je spieren zijn ontspannen en tijdens de REM-slaap zijn je spieren in complete rust. Dit proces kan tot 20 minuten aanhouden.

De meeste mensen zijn wel bekend met een plotselingen spiertrekking die optreed voordat je in slaap valt. De naam hiervoor is “hypnic jerk” en kan ervoor zorgen dat je kortstondig wakker schrikt. Van plotselinge harde geluiden kun je wakker worden. Alleen tijdens de diepe slaap zal je minder snel ontwaken. Je geurbeleving verdwijnt tijdens het slapen volledig. Als de omgeving anders of vreemd ruikt, heeft dit geen negatieve invloed op de nachtrust.

Op hormonaal gebied is je lichaam tijdens de nachtrust actief. Er is meer aanmaak van groeihormonen, die behalve voor weefselgroei ook verantwoordelijk zijn voor herstel van je spieren. In verhouding komen in de nacht 75% van je groeihormonen vrij, tegen 25% overdag.

Dat is niet het geval voor adrenaline, een hormoon die je lichaam juist op scherp zet. Tijdens het slapen daalt de productie waardoor de kwaliteit van de nachtrust toeneemt. Het antidiuretisch hormoon (ADH)zorgt ervoor dat je nieren minder actief zijn. Ze geven minder vocht af, waardoor je in een normale situatie ’s nachts niet steeds het toilet moet bezoeken.

Welke slaapfasen zijn er?

Je nachtrust verloopt volgens 5 slaapfasen. In volgorde zijn dit de inslaapfase, lichte slaap, overgangsfase naar diepe slaap, diepe slaap en REM-slaap. We noemen dit een slaapcyclus die je tijdens de nacht vier tot vijf keer doorloopt. Een cyclus duurt 90 tot 120 minuten en tussen iedere cyclus zal je kort ontwaken, zonder dat je dit zelf merkt. De cycli worden korter naarmate je langer slaapt.

1. Inslaapfase

Deze fase duurt maar een paar minuten. Het is de overgangsfase tussen wakker zijn en in slaap vallen. De fase start op het moment dat je in je kussen wegdommelt.

2. Lichte slaap

De tweede fase is de lichte slaap. Tijdens deze periode zal je niet meer door ieder geluid ontwaken, maar je bent nog niet in diepe slaap gekomen. Dit zal pas na 45 tot 50 minuten plaatsvinden. Als je in de middag wel eens een half uurtje slaapt, dan blijf je in deze lichte slaap.

3. Overgangsfase naar diepe slaap

Dit is een fase die ongeveer drie tot acht minuten duurt. Het is wel een belangrijke fase, omdat tijdens deze periode je spieren ontspannen en je hartritme daalt.

4. De diepe slaap

De diepe slaap, ook bekend onder de naam deltaslaap of trage golfslaap is een fase waarin je hersenen trage, grote golfstromen afgeeft. Dit is de periode waarin je lichaam hersteld en nieuwe energie voor de volgende dag krijgt. Tijdens de diepe slaap zal je zeer moeilijk wakker worden. Is dit toch het geval, bijvoorbeeld als de wekker gaat, dan zul je de eerste periode een suf en niet uitgerust gevoel ervaren. In totaal verkeer je ongeveer 25% van de nachtrust in diepe slaap.

5. De REM-slaap

De REM-slaap is de laatste fase van de slaapcyclus. Je hersenen worden weer actief en je ademhaling en hartslag gaan omhoog. Er is sprake van snelle oogbewegingen. (REM betekend Rapid Eye Movement) Dit is de periode waarin je droomt en het is de periode waarin je hersenen herstellen van de vorige dag. Herinneringen worden opgeslagen en je concentratievermogen herstelt.

Waarom is goed slapen belangrijk?

Goede slaap is belangrijk omdat je lichaam en geest tijdens de slaap herstelt van de inspanningen van de vorige dag. Hierdoor kan je de volgende dag met nieuwe energie en volle concentratie aanvangen.

Goed slapen is ook belangrijk om gebeurtenissen in je hersenen op te slaan en om nieuw geleerde kennis vast te houden, zodat je dit kan oproepen als het nodig is. Je verwerkt alle soorten emoties van de vorige dag.

Slechte nachtrust verlaagt je weerstand en maakt je vatbaarder voor ziekten. Je krijgt een verminderde concentratie en het vermogen om nieuwe kennis op te slaan zal afnemen. Je reageert meer kortaf op situaties waar je bij een goede nachtrust wel ontspannen blijft. Bovendien heeft het een negatieve invloed op het ontstaan van ziekten zoals obesitas, depressies en dementie.

Hoeveel slaap heb je nodig?

Algemeen is de stelregel dat je 7 tot 8 uur moet slapen om te spreken van een goede nachtrust. Toch is dit geen algeheel geldende regel, omdat andere factoren zoals leeftijd een rol spelen bij de slaapbehoefte.

slaapuren baby

Een baby in de leeftijd 0 tot 3 maanden slaapt 14 tot 17 uur per dag en heeft deze slaap ook nodig om gezond te groeien. Bij tieners is een slaap van 8 tot 10 uur heel normaal. Hun lichaam is volop in ontwikkeling, waardoor er meer tijd nodig is om de volgende dag goed hersteld te beginnen. Volwassenen tussen de 26 en 64 jaar slapen gemiddeld tussen de 7 en 9 uur per nacht.

Gemiddeld betekent dat hier best wel een nacht tussen kan zitten van 5 tot 7 uur. Dit is niet erg en is geen slaapprobleem. Mensen vanaf 65 jaar slapen vaak een uurtje korter. Wel zie je in die leeftijdsklasse dat ze in de middag een uurtje in slaap vallen. Over de volle dag heen komen ze zo toch aan 7 tot 8 uur slaap. Er zijn mensen die zeggen dat ze slechts 4 tot 5 uur per nacht slapen. Nu zijn er altijd uitzonderingen op de regel, maar voor de meeste volwassen mensen is dit een ongezond laag aantal uren, waardoor er sprake is van chronisch slaaptekort.

Wil je meer weten lees dan ons artikel over hoeveel slaap heb je nodig?

Veelgestelde vragen

We hebben slaap nodig om lichamelijk en emotioneel te herstellen van de inspanningen en indrukken van de vorige dag. Je spieren herstellen en groeien tijdens de nacht. Je onthoudt nieuwe informatie die je overdag hebt geleerd. Het versterkt je immuunsysteem, waardoor je minder vatbaar bent voor ziektes.

Wat is slaap? Dat is een slaapcyclus van onderstaande fase die je gedurende de nacht vier tot vijf keer doorloopt.

Fase 1: De inslaapfase. Dit is de fase waarin je zweeft tussen wakker zijn en inslapen.

Fase 2: De lichte slaap. Technisch gezien ben je in slaap, maar wel heel licht.

Fase 3: De overgangsfase naar de diepe slaap. Een korte periode waarin je ademhaling en bloeddruk vertraagd.

Fase 4: De diepe slaap. Hierin herstelt je lichaam. Het is heel moeilijk om wakker te worden.

Fase 5: De REM-slaap. Hierin herstellen je hersenen. Het is de periode van de droomslaap.