Wakker worden met hoofdpijn. Wat kan ik ertegen doen?

Word je vaak wakker met hoofdpijn en een pijnlijk gevoel in je voor- of je achterhoofd? Is wakker worden met hoofdpijn voor jou jammer genoeg een al te bekend probleem?

’s Morgens wil je niets liever dan fris en uitgerust ontwaken om vol energie aan je nieuwe dag beginnen. De ochtendstond heeft goud in de mond, nietwaar? Als je ’s morgens na het ontwaken kunt sporten, studeren of moeilijke klussen kunt opknappen, dan heb je de hele dag een goed gevoel.

Een duf hoofd en bijhorende hoofdpijn is echter geen goede start van je dag. Elke ochtend, of op zijn minst enkele keren per week, met een pijnlijk gevoel in je hoofd opstaan, en je hebt al helemaal geen energie meer. Je voelt je bij deze hoofdpijn vaak machteloos en weet niet goed wat je eraan kunt doen.

Elke keer opnieuw een pijnstiller nemen bij het ontbijt? Je huisdokter raadplegen terwijl je toch niet echt ziek bent? Stel je jezelf ook vaak deze vragen, dan is dit artikel iets voor jou. We geven je de meest voorkomende oorzaken van wakker worden met hoofdpijn mee en leggen je haarfijn uit wat je eraan kunt doen. Na het lezen van dit artikel heb je alvast heel wat meer moed om dit vervelende probleem eindelijk aan te pakken! ¹

Wakker worden met hoofdpijn, wat is de oorzaak?

Wakker worden met hoofdpijn kan verschillende oorzaken hebben. Er zijn verschillende fysieke en mentale redenen te benoemen waardoor je ‘s ochtends met een zwaar gevoel in je hoofd wakker wordt. In sommige gevallen hangt de hoofdpijn samen met andere fysieke klachten. Zo zijn er veel mensen die niet alleen last hebben van hoofdpijn, maar ook nek- en schouderklachten hebben. Dit draagt er allemaal aan bij dat je niet uitgerust wakker wordt en de dag niet goed kan beginnen.

Er zijn uiteenlopende redenen waarom mensen wakker worden met hoofdpijn. Soms komt dit door iets dat je makkelijk kan oplossen, maar soms is het ook een ingewikkeld probleem waarvan de oorzaak moeilijk te achterhalen is. We nemen een aantal van de meest voorkomende oorzaken met je door.

Slaapverlies en slapeloosheid

Slaaptekort is een veel voorkomende oorzaak van hoofdpijn bij het ontwaken. Slaapproblemen kenmerken zich door moeite om in slaap te vallen of problemen om gedurende een langere tijd door te slapen. Het gevolg? Overdag heb je geen energie en dit vertaalt zich al snel in hoofdpijn ’s morgens. Heb je onregelmatige werkuren, dan bestaat de kans dat dit het natuurlijke dag- en nachtritme verstoort, wat je gevoeliger maakt voor hoofdpijn in de ochtend. Dit zijn dan stoornissen in het circadiaanse ritme van je lichaam.

Snurken en slaapapneu

Slaapapneu betekent dat je ademhaling regelmatig stokt terwijl je slaapt. Je lijkt te slapen, maar die slaap is niet diep, waardoor je niet goed uitrust. Omdat je onregelmatig adem haalt, krijg je ook te maken met een continu zuurstoftekort. Ochtendhoofdpijn en een droge mond is het gevolg. ²

Snurken is eveneens een probleem dat hoofdpijn veroorzaakt. Je slaapt minder diep en je lichaam komt minder tot rust, met een kans op hoofdpijn als je wekker gaat.

Te veel slapen

Ben je iemand die graag lang en veel slaapt? Klinkt zalig, maar ook te veel slapen kan een oorzaak zijn van het wakker worden met hoofdpijn. Een te lange slaap is een vaak voorkomende oorzaak van hoofdpijn in de ochtend. Zeker als je slaapkwaliteit hierbij nog eens laag is, bestaat de kans dat je wakker wordt met een duf en pijnlijk hoofd. Het komt er dus op aan om de ideale balans te vinden tussen slapen en wakker zijn: te weinig slapen is niet goed, maar te veel slapen is dit evenmin.

Migraine

Migraine is niet zomaar hoofdpijn. Migraine wordt omschreven als hevige hoofdpijn. Er is nog veel onduidelijk over wat migraine veroorzaakt, maar de relatie tussen migraine en slaap is belangrijk om in de gaten te houden als je last hebt van migraine.

Slaaptekort kan migraine namelijk verergeren en de kans op een migraineaanval vergroten. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat je doordat je aan migraine lijdt, minder diep slaapt. De REM-fase van de slaap is korter. Daarmee beland je als iemand die last heeft van migraine dus in een vicieuze cirkel: je slaapt al minder goed, terwijl dat juist de kans op een migraineaanval vergroot.

Een migraineaanval kan ook ‘s nachts ontstaan. Je wordt dan in de ochtend wakker met veel hoofdpijn. Wanneer je last hebt van migraine, is het dus aan te raden om je slaappatroon te verbeteren, zodat je zo min mogelijk last hebt van migraineaanvallen.

Uitdroging

Ga je een avondje stappen, en drink je hierbij graag alcoholische dranken? Dan moet je er rekening mee houden dat je de volgende ochtend misschien met een pijnlijk hoofd ontwaakt. Zelfs bij een of twee glaasjes wijn of bier verandert je slaappatroon. Je valt misschien net iets sneller in slaap, maar de slaap is minder diep, waardoor je minder uitrust. Alcohol zorgt er ook voor dat je vaker moet plassen, waardoor je lichaam uitdroogt. Hoofdpijn is het symptoom bij uitstek van uitdroging.

Tandenknarsen

Tandenknarsen, dat betekent dat je je tanden en kiezen op elkaar klemt en tegelijk beweegt. Dit onnatuurlijke gevoel veroorzaakt sterke spanningen in je kaken. Dit kan op zijn beurt hoofdpijn in de ochtend veroorzaken. Bovendien kun je bij intensief tandenknarsen ook je tanden beschadigen. Heb je last van hoofdpijn in de ochtend en ervaar je ook een pijnlijk gevoel in je kaken, dan heb je misschien last van tandenknarsen.

Alcohol & kater

Wat is er beter voor de slaap dan een slaapmutsje? De term zegt het toch zelf dat een goed glas voor je slapen gaat een goed idee is? Een glas wijn of een andere alcoholische drank maakt je misschien moe en je gaat vast ook wel snel in slaap vallen. Alcohol zorgt echter voor een oppervlakkige slaap en droogt je lichaam uit. Beperk dus je gebruik van alcohol en drink zeker niet te veel vlak voor je gaat slapen. Wakker worden met hoofdpijn is anders maar al te vaak het gevolg!

Cafeïne

Hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk ligt vaak aan de basis van een ochtendhoofdpijn. Bij een hoge bloeddruk ervaar je meestal geen specifieke klachten. Denk je dat je mogelijk last hebt van een hoge bloeddruk, dan kun je dit opvolgen met een bloeddrukmeter. Bij een extreem hoge bloeddruk krijg je te maken met duizeligheid, een wazig zicht, braakneigingen of hoofdpijn.

Angst en depressie

Angst en depressie zijn psychische klachten die zich vaak vertalen in lichamelijke problemen. Heb je vaak te maken met angsten of sombere gevoelens, dan lig je heel vaak wakker van problemen. Dit leidt op zijn beurt dan weer tot hoofdpijn. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht waarbij je vaak niet meer precies de oorzaak van je ochtendhoofdpijn weet.

Griep

Vaak is er een acute oorzaak als je wakker wordt met hoofdpijn. Denk bijvoorbeeld maar aan een zware verkoudheid of griep. Typische symptomen hiervan zijn aanhoudende hoofdpijn, ook ‘s morgens na het ontwaken.

Bepaalde medicijnen of supplementen

Weinig frisse lucht in slaapkamer

In een slecht geventileerde slaapkamer is er snel te weinig zuurstof om de hele nacht goed te slapen. Slecht geventileerde kamers zijn een van de belangrijkste oorzaken van hoofdpijn. Een goed verluchte slaapkamer doet wonderen tegen een duf en pijnlijk hoofd. Een raam of een deur op een kiertje zetten is vaak al voldoende. Als het vriest doe je dit maar beter niet. Een al te koude slaapkamer kan net spanningen in je nek creëren, die op hun beurt weer resulteren in hoofdpijn ’s morgens.

Slechte slaaphouding

Een verkeerde slaaphouding resulteert erin dat je spieren verkrampen, wat leidt tot hoofdpijn. Een minder goede slaaphouding wordt veroorzaakt door onvoldoende ondersteuning van het lichaam en het hoofd terwijl je ligt. Daarom is het vinden van een goed matras en een kussen dat past bij jouw lichaam van groot belang. Verdiep je daarom goed in de verschillende soorten matrassen en kussens voordat je overgaat tot de aankoop hiervan.

Weinig zuurstof

Een slecht geventileerde kamer kan leiden tot wakker worden met hoofdpijn. Wat frisse lucht is daarom van groot belang, ook als het buiten koud is.

Stress en of piekeren

Met hoofdpijn wakker worden kan ook een mentale oorzaak hebben. Piekeren of stress kunnen leiden tot fysieke klachten, waaronder een slechte nachtrust en hoofdpijn.

Gezondheidsproblemen

Slaapapneu, een aandoening waarbij je ademhaling vaak onderbroken wordt ‘s nachts, en migraine, zijn ook bekende fysieke oorzaken van hoofdpijn bij het wakker worden. Dit zijn complexere oorzaken, waardoor het moeilijker is om de hoofdpijn te verhelpen. Vooral migraine kan verschillende oorzaken hebben en is daardoor ingewikkeld om op te lossen.

15 Tips om zonder hoofdpijn op te staan

Wil jij ook weer topfit opstaan, zonder hoofdpijn? Dan zijn er een aantal tips die je kunt uitproberen om te zien of ze je helpen bij het voorkomen van hoofdpijn. Je kan deze tips uitproberen voor een paar weken, om te zien of ze helpen bij het beperken van je klachten. Met hoofdpijn wakker worden is een vervelend probleem, maar gelukkig kun je er ook zelf heel wat aan doen.

• Regelmatig sporten:
  Door regelmatig te sporten ga je dieper slapen en word je ’s morgens beter uitgerust wakker. Het beste is om het sporten rustig en regelmatig op te bouwen. Gaan sporten mag geen stressfactor in je leven worden, anders ga je net het tegenovergestelde effect bereiken en minder goed slapen.
• Minder alcohol en koffie drinken:
  Alcohol en koffie drinken is geen probleem, maar doe het met mate. Drink niet te veel alcoholische dranken of koffie net voor je gaat slapen. Door alcohol val je misschien net iets sneller in slaap, maar je wordt ook gewoonweg frequenter wakker met vaak een pijnlijk hoofd ’s morgens als gevolg.
• Minder stress:
  Heb je een drukke job of een druk familieleven? Of krijg je te maken met andere bronnen van stress zoals nachtlawaai of een moeilijk te verluchten slaapkamer? Dan doe je er goed aan om deze stress aan te pakken voor je gaat slapen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door te mediteren of door een tijdje bewust adem te halen. Yoga en mindfulness zijn ook heel interessant om je slaapkwaliteit te verbeteren.
• Volg een cursus:
  Er bestaan heuse slaaptrainingen die je met je slaapproblemen helpen. Heb je problemen om in te slapen of door te slapen, dan kun je best even je huisarts consulteren. Je arts kan je doorverwijzen naar een slaaptraining of een slaapcursus.
• Vernieuw je matras of kussen:
  Heb je een te zacht of te hard matras? Of een kussen dat je hoofd niet goed ondersteunt? Dit zijn allebei factoren die ervoor kunnen zorgen dat je ‘s nachts niet goed in bed ligt. Hierdoor is de kans groot dat je na verloop van tijd zult wakker worden met nek- en rugklachten of hoofdpijn. Bekijk daarom of je matras niet doorzakt en zich goed vormt naar je lichaam.
  
  Ga ook na of het hoofdkussen past bij jouw slaaphouding (op de buik, zij of rug) en of je hoofd in deze houding goed ondersteund wordt. Hierbij is ook de juiste hoogte van het kussen van belang. Het loont de moeite om je voor de aanschaf van een nieuw matras of kussen te verdiepen in wat er belangrijk is bij de aanschaf hiervan. Zo bega je geen miskoop en helpt het juiste matras of kussen ook echt bij een goede nachtrust.
• Maak een prettige slaapomgeving: Een fijne slaapomgeving zorgt ervoor dat je makkelijker in slaap valt, langer slaapt en dieper kan slapen. Een goede nachtrust voorkomt daarbij weer dat je last krijgt van hoofdpijnklachten. Met een prettige slaapomgeving bedoelen we een ruimte waar het stil en donker is, zodat je goed tot rust kan komen. Maak eventueel gebruik van een slaapmasker of oordopjes om je af te sluiten voor lawaai en licht.
• Zorg voor voldoende ventilatie en weinig co2 in de slaapkamer:
  Een slecht geventileerde slaapkamer kan leiden tot hoofdpijn. Zet daarom altijd een raam op een kiertje, gebruik een goede luchtbevochtiger of lucht de slaapkamer goed door voordat je gaat slapen of houd een ventilatierooster open. Ook wanneer het buiten koud is, blijft ventilatie belangrijk.
• Ga gezonder ontbijten:
  Elke dag een goed ontbijt is een goede remedie en tegelijk een preventie tegen alle vormen van hoofdpijn. Soms krijg je bijvoorbeeld hoofdpijn door een te lage bloedsuikerspiegel. Door regelmatig en gezond te eten voorkom je dit probleem. Een bijkomend voordeel is dat een goed ontbijt en een gezonde voeding je gewoonweg fitter en slanker maakt, waardoor je minder gaat snurken.
• Val wat kilo’s af:
  Een goede voeding zorgt er inderdaad voor dat je op een gezonde manier afvalt. Hiermee pak je je overgewicht aan. Overgewicht is een vaak voorkomende oorzaak van snurken en slaapapneu, wat op zijn beurt weer een typische oorzaak is van wakker worden met hoofdpijn.
• Blijf voldoende bewegen overdag:
  Om slapeloosheid te voorkomen, is het goed om overdag in beweging te blijven. Daarmee bouw je vermoeidheid op, die helpt bij het in slaap komen. Beweeg bij voorkeur in de frisse buitenlucht en verdeel de beweegmomenten over de hele dag.
• Probeer te mediteren voor het slapen gaan:
  Door meditatie breng je je hoofd tot rust. Er zijn veel boeken, apps en video’s over het nut van meditatie, inclusief voorbeelden en tips. Meditatie of mindfulness kan je helpen om de storm in je hoofd te kalmeren en je een rustige nacht te bezorgen.
• Vermijd naar beeldschermen te kijken voor het slapen gaan:
  Beeldschermen stralen een blauw licht uit, wat door je hersenen wordt opgemerkt als een teken om wakker te blijven. Daarom is het goed om beeldschermen van tv, laptop of mobiel tot in elk geval een uur voor bedtijd te vermijden. Je lichaam begint dan met de aanmaak van melatonine, wat ervoor zorgt dat je slaperig wordt.
• Zorg voor voldoende vocht:
  Als je lichaam uitdroogt, zul je als een van de eerste signalen merken dat je hoofdpijn krijgt. Omdat je normaal gesproken ‘s nachts niets drinkt, moet je lichaam het lang zonder water stellen en daardoor kan je wakker worden met hoofdpijn. Drink daarom de hele dag regelmatig water, en neem voordat je gaat slapen nog een glas water. Zo begin je goed gehydrateerd aan de nacht. Een glas water naast je bed is handig voor de momenten dat je ‘s nachts toch wakker wordt. Een extra slok tijdens de nacht kunnen klachten overdag voorkomen.
• Voorkom tandenknarsen:
  Tandenknarsen kun je aanpakken door te slapen met een opbeetplaatje. Dankzij een dergelijk plaatje doorbreek je de gewoonte om te tandenknarsen. Na verloop van tijd heb je het plaatje niet meer nodig en behoort een ochtendhoofdpijn tot de verleden tijd.
• Leg je ontwikkeling vast:
  Wakker worden met hoofdpijn is vaak het gevolg van typische patronen en gewoontes. Het is vaak niet gemakkelijk om deze te doorbreken. Je kunt daarom proberen je eigen gewoontes of deze van je partner te helpen analyseren. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld een dagboekje bijhouden en noteren op welke dagen je last hebt van ochtendhoofdpijn.

Wanneer ga je naar de huisarts?

Heb je vaak last van hoofdpijn in de ochtend, dan doe je er goed aan om even je huisarts te consulteren. In volgende situaties is een afspraak met je huisarts een must:

• Plots opkomende hoofdpijn zonder directe aanleiding
• Op onregelmatige of ongebruikelijke tijdstippen wakker worden met hoofdpijn. Midden in de nacht bijvoorbeeld of kort nadat je bent gaan slapen.
• De hoofdpijn wordt ’s morgens erger zonder aanwijsbare reden, zelfs nadat je iets gegeten hebt
• Hoofdpijn die opkomt nadat je een hoofdletsel of een hersenschudding hebt opgelopen. Zeker als dit hoofdletsel al even achter je ligt moet je waakzaam blijven op plotse hoofdpijn.
• Hoofdpijn in combinatie met spraakproblemen of andere motorische problemen. Check zeker bij jezelf of je partner of je je gezichtsspieren kunt bewegen of je armen kunt opheffen.
• Hoofdpijn die samengaat met ernstige angsten, depressieve klachten of verwardheid. Samen met de huisarts kun je een neerwaartse spiraal aanpakken.
• Een continue vermoeidheid, die bijvoorbeeld kan wijzen op een slaapapneu.
• Bij een bezoek aan de huisarts is het belangrijk om niet alleen te spreken over de hoofdpijn, maar ook een duidelijk beeld te geven van eventuele andere problemen. Zo kan de arts samen met jou tot een goede diagnose en een goede behandeling komen.

Veelgestelde vragen

Bronnen

1. Prevalence and risk factors of morning headaches (2004) door M.M. Ohayon.
   Gevonden op 21 Feb 2022: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14718329/
2. Obstructive Sleep Apnea (2020) door K.P. Strohl. Gevonden op 22 Feb 2022:
   https://www.merckmanuals.com/professional/pulmonary-disorders/sleep-apnea/obstructive-sleep-apnea